Νοέμβριος

ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ

Νοέμβριος είναι ο ενδέκατος μήνας του 

Γρηγοριανού ημερολογίου, με διάρκεια 30 ημερών. Ο Νοέμβριος ξεκινά κάθε χρόνο την ίδια ημέρα που αρχίζουν ο Φεβρουάριος και ο Μάρτιος, με εξαίρεση τα δίσεκτα έτη. Το όνομά του είναι ο εξελληνισμένος τύπος του λατινικού November, (από το novem, που σημαίνει εννέα 9).

Στους αρχαίους Ρωμαίους το έτος άρχιζε από το μήνα Μάρτιο, αλλά αργότερα όταν προστέθηκαν και οι μήνες Ιανουάριος και Φεβρουάριος (από τον αυτοκράτορα Νουμά Πομπήλιο), ο Νοέμβριος πέρασε τελικά στην 11η θέση, αν και τελικά κράτησε την αρχική του ονομασία.

Για τους αρχαίους Έλληνες, ο Νοέμβριος ήταν ο 5ος μήνας του αττικού έτους και είχε το όνομα «Μαιμακτηρίων». Το όνομα αυτό προέρχεται από ένα από τα ονόματα του Θεού Δία που ονομαζόταν και «Μαιμάκτης», δηλαδή θυελλώδης. Ήταν ο θεός των καιρικών συνθηκών και οι θνητοί έκαναν γιορτή προς τιμήν του για να εξασφαλίσουν με προσευχές την ευμένειά του, ώστε να μην είναι ο καιρός απειλητικός και επικίνδυνος για τον άνθρωπο και οι άνεμοι να μην είναι ιδιαίτερα σφοδροί. Η γιορτή αυτή ήταν τα λεγόμενα «Μαιμακτήρια». Από την αρχαιότητα ακόμη διάφορα ιδιαίτερα εμφανή ουράνια αντικείμενα προειδοποιούσαν τους ανθρώπους σαν σημάδια των αλλαγών του καιρού. Πάρτε, για παράδειγμα, το πανέμορφο ανοιχτό αστρικό σμήνος των Πλειάδων, γνωστότερο στο λαό μας με την ονομασία Πούλια. Ακόμη και από την εποχή του Ησίοδου η δύση των Πλειάδων αμέσως μετά την δύση του Ήλιου, που συμβαίνει στα μέσα Νοεμβρίου, σημάδευε και σημαδεύει την περίοδο της έλευσης του κρύου και «προειδοποιούσε τους γεωργούς να σπεύσουν να ολοκληρώσουν την σπορά, αλλά και τους κτηνοτρόφους να κατηφορίσουν στα χημαδιά». O Όμηρος, ο Ησίοδος και ο Πτολεμαίος αναφέρουν στα έργα τους ότι η δύση του αστερισμού των Πλειάδων (περίπου στις 3 Νοεμβρίου) σηματοδοτούσε την επιδείνωση του καιρού και το τέλος των θαλασσινών ταξιδιών, λόγω των ισχυρών ανέμων.

Από τις γεωργικές δουλειές και τις καιρικές συνθήκες έχει πάρει τα ονόματα:

Βροχάρης, γιατί πέφτουν πολλές βροχές.

Σποριάς ή Σπορίτης, εξαιτίας της σποράς.

Μεσοσπορίτης, γιατί μέχρι 21 Νοεμβρίου πρέπει να έχει τελειώσει τουλάχιστον η μισή σπορά.

Κρασομηνάς, λέγεται στα μέρη που τότε ανοίγουν τα κρασιά και 

Τρυγομηνάς εκεί που αργεί ο τρυγητός.

Σκιγιάτη, γιατί μεγαλώνει η νύχτα και η γη σκιάζεται (φοβάται)

Χαμένο,επειδή η διάρκεια της ημέρας είναι μικρή κι η δουλειά χάνεται.

Παχνιστή, γιατί κλείνουν τα ζώα στο παχνί και

Νιαστή, επειδή γίνονται τα τελευταία οργώματα (νεάσματα).

Γεωργικές εργασίες

«Στα ελληνικά λιόφυτα αρχίζει κάθε Νοέμβρη το πανηγύρι της ελιάς. Παλιότερα οι γυναίκες με τα καλάθια μάζευαν μία-μία τις πεσμένες ελιές. Αλλού οι μαζωχτάδες χτυπούσαν τα κλαδιά με ράβδους και μάζευαν τον καρπό από τα στρωμένα ελαιόπανα. Τελευταία η τεχνολογία αντικατέστησε την αρχαία ξύλινη ράβδο με μεταλλική περιστρεφόμενη».

Γιορτές

1η Νοεμβρίου: Κοσμά και Δαμιανού, των Αγ.Αναργύρων
«Άγιοι Ανάργυροι, θαυματουργοί, αρχίατροι του κόσμου, οπού γιατρέψατε πολλούς, γιατρέψτε και τον…..». Σε διάφορες περιοχές την ημέρα αυτή γίνονται ραντίσματα με αγιασμό και καπνίσματα με άνθη από τον Επιτάφιο, ή από φύλλα ελιάς από την Κυριακή των Βαΐων.

2η Νοεμβρίου: Αγίων Ακινδύνων (Ακίνδυνος, Πηγάσιος, Αφθόνιος, Ελπιδοφόρος και Ανεμπόδιστος), που μαρτύρησαν τον 4ο αιώνα. Στη Μυτιλήνη σφάζουν έναν ταύρο προς τιμήν τους, με το σκεπτικό ότι «το μικρό βουδέλι, όπου πάει είναι ελεύθερο να βόσκει και όποιος το προφτάνει, το ταΐζει, γιατί έχει το όνομα των Αγίων Ακινδύνων».

8η Νοεμβρίου: Των Ταξιαρχών ( Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ)
 Ο Ταξιάρχης Μιχαήλ, μαζί με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ. Είναι οι προστάτες της Πολεμικής Αεροπορίας μας. Επίσης ο αρχ. Μιχαήλ θεωρείται από το λαό ότι είναι ο ψυχοπομπός άγγελος, δηλ. μεταφέρει τις ψυχές στον ουρανό. Μάλιστα σε ορισμένες περιοχές, όπως τη Θράκη, υπάρχουν κάποιες προλήψεις και ο κόσμος δεν αφήνει τη μέρα αυτή τα παπούτσια του έξω από το σπίτι, για να μην τα δει ο Αρχάγγελος και «ενθυμηθεί αυτούς και αναλάβει εκ της ζωής».
Στη Σύμη, το ακριτικό νησί των Δωδεκανήσων, ο Ταξιάρχης είναι ο προστάτης των ναυτικών και του προσφέρονται τάματα που τα ρίχνουν στη θάλασσα.

9η Νοεμβρίου: Του Αγίου Νεκταρίου

Ο Άγιος Νεκτάριος, που ανακηρύχτηκε Άγιος το 

1961 από την Εκκλησία μας. Στην Αίγινα αυτή τη 

μέρα στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας, που το 

είχε ανακαινίσει ο ίδιος, σπεύδει πλήθος πιστών 

για να προσκυνήσει, καθώς θεωρείται προστάτης 

των άτεκνων και των παραλυτικών, ζητώντας τη 

βοήθειά του.


11η Νοεμβρίου: Του Αγίου Μηνά

Ο Άγιος Μηνάς «εμήνυσε». 

Θεωρείται από το  λαό 

ο μηνυτής της αδικίας και φανερωτής των 

χαμένων και κλοπιμαίων. Στην αγιογραφία 

παρουσιάζεται σαν καβαλάρης που καταδιώκει 

το κακό και την αδικία. Οι βοσκοί πολλές φορές 

επικαλούνται το όνομά του για τα χαμένα ζώα 

τους. Επίσης σε ορισμένες περιοχές, τη μέρα 

αυτή δεν ανοίγουν τα ψαλίδια και ράβουν ένα 

κομμάτι δέρμα ή μαλλί προβάτου με κλωστή, για 

να κρατήσει ο λύκος το στόμα του κλειστό και να 

μην το ανοίξει. (Πέλλα, Φθιώτιδα).

14η Νοεμβρίου: Του Φιλίππου

Ο Άγιος Φίλιππος, ένας φτωχός γεωργός που όλη

 μέρα δούλευε στο χωράφι του. Πριν τα 

Χριστούγεννα έσφαξε το μοναδικό του μοσχάρι 

και το μοίρασε στους χωριανούς του για να 

«αποκρέψουν». 

Το πρωί που σηκώθηκε το βρήκε 

ξανά ζωντανό. Επειδή ήταν πολύ αγαθός και 

άκακος αγίασε. Από τη μέρα της γιορτής του 

αρχίζει η 40μερη νηστεία των Χριστουγέννων, 

που 

ονομάζεται  Σαραντάμερο ή  Σαρανταριά.

21η Νοεμβρίου: Τα Εισόδια της Θεοτόκου
Η παράδοση της Θεοτόκου στο Ιερό έγινε από τους γονείς της, τον Ιωακείμ και την Άννα, «…όταν ήταν τριών ετών, και έτσι την αφιέρωσαν στον Θεό, αφού η Μαρία παρέμεινε εντός του Ιερού, όπου την υποδέχτηκε ο Ζαχαρίας (προφανώς ο ιερέας πατέρας του Ιωάννη του Προδρόμου) και την εισήγαγε στο Ιερό, όπου έμεινε μέχρι της ηλικίας των 14 ή 15 ετών».

Φέρνουν σπόρους  στις εκκλησίες και μαζεύεται 

κόσμος στις βρύσες και τις νίβουν με σπόρια, για 

να πάει καλά η σπορά. «Όπως τρέχει το νερό, 

έτσι τρέχει και το βιός». (Αιτωλία).


25η Νοεμβρίου: Της Αγίας Αικατερίνης

Η Αγία Αικατερίνη, μια γυναίκα σπάνιας 

ομορφιάς και σοφίας, με τη γνώση και τα λόγια 

της έπεισε πολλούς Ρωμαίους στρατιωτικούς και 

αξιωματούχους να ασπαστούν το Χριστιανισμό. 

Αυτό το γεγονός εξόργισε τον Αυτοκράτορα 

Μαξιμιλιανό, ο οποίος τελικά τη βασάνισε και την 

αποκεφάλισε το 305μ.Χ. 


26η Νοεμβρίου: Του Αγίου Στυλιανού

Ο Άγιος Στυλιανός 

είναι ο «στύλος» και προστάτης της υγείας 

των παιδιών και ιδιαίτερα των αρρώστων. 

Για αυτό και 

βαφτίζονται αρκετά αδύναμα παιδιά με το όνομα 

αυτό, «για να στυλωθούν». Επίσης τη μέρα αυτή 

προσφέρονται πολυσπόρια για να ζήσουν

 τα παιδιά .

30η Νοεμβρίου: Του Αγίου Ανδρέα

Ο Άγιος Ανδρέας είναι ο πολιούχος της πόλης της 

Πάτρας. Το σύμβολό του, ο χιαστός σταυρός, απο

τελεί και έμβλημα του Πανεπιστημίου της Πάτρας.

«Αντρειεύει ο καιρός» και γι’ αυτό μοιράζονται πο

λυσπόρια, για να αντρειέψουν και τα σπαρτά!!

Σε άλλες περιοχές φτιάχνουν τηγανίτες (λαγγίτες) 

και σταυρώνουν με το ζυμάρι τα αμπάρια 

και τις αποθήκες, για να μην αδειάσουν και για να

 είναι οι άντρες γεροί και δυνατοί. 

Την ημέρα αυτή οι περισσότερες νοικοκυρές στη

 Μ. Ασία έφτιαχναν τηγανίτες

και τις έτρωγαν με πετιμέζι. 

 Τις πρόσφεραν επίσης σε συγγενείς και φίλους

 λέγοντας: «ηκάναμε και τηγανίτες σήμερα τ' Αγι-

Αντριά να μην τρυπήσει το τηγάνι μας».Έτσι από 

το έθιμο αυτό ονομάζεται  και «Τρυποτηγανίτης»,

 επειδή φτιάχνουν τις τηγανίτες για να μην 

τρυπήσει το τηγάνι.

Παροιμίες

Τον Οκτώβρη τα κουδούνια , το Νοέμβρη παραμύθια.

Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.

Άι- Μηνάς εμήνυσε του πάππου του χειμώνα:

-Έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ' Άι- Φιλίππου αυτού είμαι.

Η πούλια βασιλεύοντας το μήνυμά της στέλνει.

Ούτε τσοπάνος στα βουνά ούτε ζευγάς στους κάμπους.

Αν τ' Άη Φιλίππου λείπω, τ' Άγια, των Αγιών δε λείπω.

Οποίος σπείρει τον Νοέμβρη ούτε σπόρο δεν Θα πάρει.

Της ελιάς το φύλλο κι αν χαθεί, πάλι θε να ξαναβρεθεί.

Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας.

Ο Νοέμβρης έκλεισε, τα ζευγάρια είναι στο στάβλο κι ούτε ζευγάς 
στους κάμπους.

Ο άη- Μηνάς εμήνυσε, πούλια μη ξημερώσει.

Ο Νοέμβρης σαν θα έλθει τα γομάρια μέσα κλείνει.

Του Σαρανταμέρου η μέρα «καλημέρα» - «καλησπέρα».

 Πηγές

http://dim-karat.ilei.sch.gr/november/nov/november.htm

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%BF%CE%AD%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82