ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ
Ο τρίτος
μήνας του έτους, με διάρκεια 31 ημέρες. Αρχικά ήταν ο πρώτος μήνας του
δεκάμηνου Ρωμαϊκού ημερολογίου, λόγω της εαρινής ισημερίας.
Πήρε το
όνομά του από τον θεό Άρη (Mars, Martius στα Λατινικά), που θεωρούταν ο
γενάρχης των Ρωμαίων.
Με τη μεταρρύθμιση του 153 π.Χ, όταν
προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, ο Μάρτιος έλαβε την
τρίτη θέση στο δωδεκάμηνο, πλέον, ρωμαϊκό ημερολόγιο.
Τον
Μάρτιο γιορτάζονταν στην Αρχαία Ρώμη τα:
·
Ματρονάλια (Matronalia), προς τιμή της θεάς Ήρας την 1η
του μηνός. Οι παντρεμένες γυναίκες της Ρώμης (Matronae) πρόσφεραν στη θεά
αγελάδες και χήνες, τα ιερά ζώα της Ήρας, ενώ δέχονταν δώρα από του συζύγους
τους.
·
Αγωνάλια (Agonalia), προς τιμή τoυ θεού Άρη, από τους
φύλακες του ναού του Αγωναλείς (Agonales). H γιορτή, που περιλάμβανε χορούς και
τραγούδια, διαρκούσε ως τις 27 Μαρτίου.
·
Λιμπεράλια (Liberalia), προς τιμή του θεού Λίμπερ
(Διονύσου) στις 25 Μαρτίου. Η γιορτή ήταν αφιερωμένη στους νέους που
συμπλήρωναν το 16ο έτος της ηλικίας τους. Την ημέρα αυτή παραλάμβαναν την
ανδρική τήβεννο και εισέρχονταν πανηγυρικά στην ανδρική ηλικία.
Στο
αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Μάρτιος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο
του μήνα Ανθεστηριώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Ελαφηβολιώνα. Το
διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:
·
Διάσια, προς τιμή του Δία Μειλίχιου, στις όχθες του
Ιλισσού. Ο Δίας Μειλίχιος, που δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον Ολύμπιο θεό,
ήταν προστάτης των παιδιών. Οι γονείς πρόσφεραν δώρα στα παιδιά τους, ενώ
πρόσφεραν θυσία στον θεό ένα πρόβατο από τον Δήμο Έρχιας (σημερινά Σπάτα).
Επακολουθούσε γλέντι και φαγοπότι μέχρι το βράδυ.
·
Μεγάλα Διονύσια, προς τιμή του θεού Διονύσου. Γιορτή
που καθιέρωσε ο τύραννος Πεισίστρατος το 6ο π.Χ. για να κερδίσει τον λαό της
Αθήνας. Περιλάμβανε πομπές,θυσίες και διαγωνιστικές θεατρικές παραστάσεις
(διθυραμβικοί και δραματικοί αγώνες), τις δαπάνες των οποίων επωμίζονταν
πλούσιοι Αθηναίοι, σύμφωνα με τον θεσμό της χορηγίας. Με τα Μεγάλα Διονύσια
συνδέεται η γέννηση της τραγωδίας.
Ο Μάρτιος
είναι άρρηκτα δεμένος με τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή, τη μεγάλη νηστεία
πριν από το Πάσχα.
Σχετική και η παροιμία “Δεν λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή” ή “Λείπει
ο Μάρτης με τη Σαρακοστή;” που λέγεται για άτομα που βρίσκονται ή
αναμειγνύονται παντού.
Τον
Μάρτιο είναι η επέτειος της Ελληνικής Εθνεγερσίας με την κήρυξη της Επανάστασης του
1821 την 25η του μηνός.
Η επέτειος καθιερώθηκε το 1838 για να συμπέσει με τη μεγάλη εορτή της
Χριστιανοσύνης, τον Ευαγγελισμό
της Θεοτόκου.
Έθιμα
Ο «Μάρτης» ή «Μαρτιά» είναι
ένα παμπάλαιο έθιμο. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και
συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια. Οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν
μια κλωστή, την Κρόκη, στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους
πόδι.
Από τη 1η ως
τις 31 του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα
βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον «Μάρτη» ή «Μαρτιά».
Σύμφωνα
με τη λαϊκή παράδοση, ο «Μάρτης» προστατεύει τα πρόσωπα των
παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν. Τον φτιάχνουν την
τελευταία μέρα του Φλεβάρη και τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη, πριν βγουν
από το σπίτι.
Δες πώς μπορείς να φτιάξεις το δικό σου "Μάρτη"
Χελιδονίσματα
Σε πολλές
περιοχές της χώρας μας, την πρώτη Μαρτίου ή στις 21 Μαρτίου, ημέρα της εαρινής
ισημερίας, τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια κρατώντας ένα ομοίωμα χελιδονιού, την
«χελιδόνα», και τραγουδούν ένα είδος καλάντων, τα χελιδονίσματα. Το έθιμο της
χελιδόνας, έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα, και επιβιώνει μέχρι τις μέρες
μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας όπως Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη και Δωδεκάνησα.
Την
«χελιδόνα» σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού, που είναι
χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης, σε άλλες, με ζουμπούλια ή άλλα
ανοιξιάτικα λουλούδια, κι αλλού της κρεμούν κουδουνάκια και πολύχρωμα χαρτιά.
Ο Μάρτιος λέγεται
και Μάρτης
Παλουκοκαύτης (ανάγκαζε, με το ξαφνικό κρύο
του, να καίνε ακόμα και τα παλούκια για να ζεσταθούν)
Βαγγελιώτης (γιατί γιορτάζουμε τον Ευαγγελισμό
της Θεοτόκου)
Πουλιαντέρης,
Ανοιξιάτης (είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης)
Φυτευτής
(γιατί φυτεύουμε).
·
Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
·
Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
και σαν
τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
·
Tο Mάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια.
·
Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα,
χαρά σε εκείνον το γεωργό που 'χει στη γη σπαρμένα.
·
Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά, κι ο Απρίλης άλλο
ένα, χαρά σε εκείνον το ζευγά που 'χει πολλά σπαρμένα.
·
Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
·
Από Μαρτιού πουκάμισο κι απ' Αύγουστο σεντόνα.
·
Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;
·
Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα
[ισημερία]
·
Μάρτης άβρεχτος, μούστος άμετρος. [δηλ. όταν ο
Μάρτης δεν έχει βροχές, ωφελούνται πολύ τα αμπέλια]
·
Μάρτης έβρεχε, θεριστής τραγούδαγε.
·
Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε.
·
Μάρτης είναι, χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε
γελάει.
·
Ξύλα φύλαγε τον Μάρτη, να μην κάψεις τα
παλούκια.
·
Τσοπάνη μου την κάπα σου, το Μάρτη φύλαγέ την.
·
Φύλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα
παλούκια.
·
Φύλαξε τα παλούκια σου να μη στα φάει ο Μάρτης.
Πηγές
http://www.tovoion.com/products/a%CF%86%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%3A%20%CE%BF%20%CE%BC%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%B7%CF%83%20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CF%84%CE%B1%20%CF%87%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CE%B4%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/
http://dreamkindergarten.blogspot.gr/2013/02/blog-post_28.html
http://www.sansimera.gr/articles/131#ixzz2unXiv3fI
http://www.sansimera.gr/articles/500/179#ixzz2unTVShFY