ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ
Ο Σεπτέμβριος είναι ο ένατος μήνας του ισχύοντος Γρηγοριανού
Ημερολογίου, με διάρκεια 30 ημερών. Η λέξη Σεπτέμβριος, September στα λατινικά,
προέρχεται από το αριθμητικό septem (σέπτεμ=επτά), καθώς ήταν ο έβδομος μήνας
του αρχαίου δεκάμηνου ρωμαϊκού ημερολογίου. Αργότερα, με την προσθήκη του Ιανουαρίου
και του Φεβρουαρίου, ο Σεπτέμβριος μετακινήθηκε στην ένατη θέση, χωρίς όμως να
αλλάξει η ονομασία του
Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Σεπτέμβριος
αντιστοιχούσε στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Μεταγειτνιώνα και στο πρώτο
δεκαπενθήμερο του μήνα Βοηδρομιώνα. Δεσπόζουσα γιορτή στην Αθήνα και
συγκεκριμένα στην Ελευσίνα ήταν τα Ελευσίνια, με τα περιώνυμα Μυστήρια (Ελευσίνια
Μυστήρια).
Τον Σεπτέμβριο στη Ρώμη τελούνταν μεγάλες γιορτές, όπως τα Καπιτώλια και
τα Ρωμαία ή Ρωμαϊκοί Αγώνες (Ludi Romani) προς τιμή του Δία (κάτι σαν
Ολυμπιακοί Αγώνες των Ρωμαίων). Την 1η
Σεπτεμβρίου προσδιοριζόταν ο ετήσιος φόρος που έπρεπε
να καταβάλουν οι Ρωμαίοι πολίτες (indictio),
Από τις αρχές, άλλωστε, του 4ου αιώνα μ.Χ. ο Σεπτέμβριος καθιερώθηκε ως
η αρχή του εκκλησιαστικού αλλά και του πολιτικού έτους, επειδή η 1η Σεπτεμβρίου
συνέπιπτε με την αρχή της ινδικτιώνος. Ακόμη και σήμερα, άλλωστε, η Ανατολική
Ορθόδοξη Εκκλησία εξακολουθεί να εορτάζει την 1η Σεπτεμβρίου ως «αρχή της ινδίκτου». Όπως μας πληροφορεί η Μαρίνα Δετοράκη:
«Η λέξη ινδικτιών σημαίνει κατ’ αρχήν τον προσδιορισμό
του ετήσιου ποσού που έπρεπε να καταβάλλουν οι Ρωμαίοι πολίτες ως φόρο.
Συνεκδοχικά, πήρε τη σημασία της οικονομικής χρονιάς, και όταν οι φόροι
ρυθμίζονταν με βάση μια περίοδο περισσοτέρων ετών, ινδικτιών ονομάστηκε το
σύνολο αυτών των ετών… Κατέληξε έτσι να σημαίνει ένα θεσμοθετημένο κύκλο 15
ετών, συνεχώς επαναλαμβανόμενο (όπως η εβδομάδα ή ο μήνας), που χρησιμοποιήθηκε
για τη χρονολόγηση πράξεων και γεγονότων… που τελικά παγιώθηκε ως το
δημοφιλέστερο σύστημα χρονολόγησης για τους Βυζαντινούς, και η 1η Σεπτεμβρίου ως
η αρχή του έτους τους». Μαρίνα
Δετοράκη
Γι’ αυτό, άλλωστε, σε ορισμένες περιοχές της χώρας μας η 31η Αυγούστου
ονομάζεται «κλειδοχρονιά» επειδή «κλειδώνει» (τελειώνει) ο προηγούμενος χρόνος,
ενώ η 1η Σεπτεμβρίου ονομάζεται «αρχιχρονιά».
Ο Σεπτέμβριος έχει διάφορες ονομασίες στην λαϊκή
παράδοση:
- Χινόπωρος,
επειδή θεωρείται ο πρώτος μήνας του Φθινοπώρου.
- Ορτυκολόγος,
λόγω του περάσματος των ορτυκιών που αποδημούν νότια.
- Τρυγητής,
λόγω του τρύγου, που είναι η κύρια αγροτική απασχόληση το μήνα αυτό.
- Σταυρίτης,
από τη μεγάλη εορτή της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου
Η Ύψωση
του Τιμίου Σταυρού (14/9). Στις εκκλησίες μοιράζεται την ημέρα αυτή βασιλικός,
που πηγάζει από την παράδοση, ότι στο μέρος όπου βρέθηκε ο Τίμιος Σταυρός είχε
φυτρώσει το αρωματικό αυτό φυτό, γι’ αυτό και ο βασιλικός λέγεται και
«σταυρολούλουδο». Με το βασιλικό αυτό από την εκκλησία και με αγιασμό της
ημέρας ετοιμαζόταν το νέο προζύμι για όλη τη χρονιά.
Έθιμα-Προλήψεις:
1η
Σεπτεμβρίου (εορτή του αγίου Συμεών του Στυλίτη): Οι έγκυες γυναίκες απείχαν
από κάθε εργασία, για να μην γεννηθεί το παιδί τους με το σημάδι του αγίου
(Συμεών/ σημαδεύω). Την ίδια μέρα γιορταζόταν η «Αρχιχρονιά», ένα έθιμο,
κατάλοιπο των βυζαντινών χρόνων, καθώς οι βυζαντινοί τον είχαν ως πρώτο μήνα
του επίσημου ημερολογίου.
Στη Ρόδο, τη μέρα αυτή κρεμούν
στο μεσιά - το μεσαίο χοντρό δοκάρι, που βαστάζει τη στέγη - τη δική τους
«Αρχιχρονιά»: ένα άσπρο σακουλάκι γεμάτο στάχυα και σιτάρι. Γύρω απ’ αυτό δένουν
μια αρμαθιά καρύδια, ένα κρεμμύδι, ένα σκόρδο, ένα κεχρί, καρπό βαμβακιού κι
ένα τσαμπί σταφύλι. Αν δεν κάνουν την «Αρχιχρονιά», δεν αρχίζουν καμιά αγροτική
εργασία. Την «Αρχιχρονιά» αυτή την ξεκρεμούν από το μεσιά την Πρωτοχρονιά το
πρωί. Τα καρύδια και το τσαμπί που γίνεται σταφίδα το τρώνε, ενώ το σιτάρι, το
σκόρδο και το κρεμμύδι τα φυλάγουν για να τα ρίξουν μέσα στο σπόρο, όταν θα
αρχίσουν τη σπορά. Το θεωρούν καλό ν’ ανακατευτούν με το σπόρο οι καρποί της
«Αρχιχρονιάς».
Γεωργικές Εργασίες:
Τρύγος.
Όργωμα χωραφιών, για αν σπείρουν πρώιμα δημητριακά (σιτάρι,
κριθάρι, σίκαλη), ή διάφορα όσπρια (φακή, κουκιά, μπιζέλια κ.λ.π.)
Φύτεμα αειθαλών δέντρων & φραουλών.
Σπέρνουν ραδίκια, σπανάκια, αντίδια, μαρούλια, κάρδαμο, ρόκα, μαϊντανό,
αντράκλα, ραπανάκια, λάχανα & κουνουπίδια.
Συνεχίζεται το μάζεμα του καπνού.
Απολυμαίνουν τα κοτέτσια.
Πάχυνση βοδιών & χοίρων
Παροιμίες
- Αν
ίσως βρέξει ο Τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο.
- Βοηθάει
ο Άη- Γιάννης και ο Σταυρός, γιομίζει το αμπάρι κι ο ληνός.
- Θέρος,
τρύγος, πόλεμος.
- Μάρτη
και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα. [:ισημερία]
- Στον
Τρυγητή σιτάρι σπείρε και στο πανηγύρι σύρε.
- Τον
Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
- Τον
Τρυγητή τ' αμπελουργού πάνε χαλάλι οι κόποι.
- Του
Σεπτέμβρη οι βροχές, πολλά καλά μας φέρνουν.
- Του
Σταυρού αρμένιζε και του Σταυρού δένε.
- Του
Σταυρού κοίτα και τ' Άη Γιωργιού ξεκίνα.
- Του
Σταυρού σταύρωνε και δένε.
- Του
Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε.
Και μην ξεχάσετε στις 11 Σεπτεμβρίου
Πηγές: el.wikipedia.org/wiki/Σεπτέμβριος
www.sansimera.gr/articles/500/185
users.sch.gr/vaxtsavanis/septembrios.html