19ο Δημοτικό Σχολείο Αιγάλεω "Αριστοτέλης Βαλαωρίτης": Ιουνίου 2014

ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ

Ο έκτος μήνας του Γρηγοριανού (Νέου) Ημερολογίου, με διάρκεια 30 ημέρες.

Αρχικά, ο Junius ήταν ο τέταρτος μήνας του δεκάμηνου Ρωμαϊκού ημερολογίου και πήρε το όνομά του, κατά την επικρατέστερη εκδοχή, από τη θεά Γιούνο (Juno, Ήρα), σύζυγο του Γιούπιτερ (Jupiter, Ζευς) και προστάτιδα του οίκου και του γάμου, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο μήνας.

Κατά μία άλλη εκδοχή, ο Ιούνιος πήρε το όνομά του από τον Λεύκιο Ιούνιο Βρούτο, τον πρώτο Ύπατο που θεμελίωσε τη Δημοκρατία στη Ρώμη, τον 5ο αιώνα π.Χ.

Με την αναμόρφωση του Ρωμαϊκού Ημερολογίου από τον Νουμά Πομπίλιο έλαβε την έκτη θέση στο δωδεκάμηνο, πλέον, Ρωμαϊκό Ημερολόγιο, θέση που διατηρεί μέχρι σήμερα.

Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Ιούνιος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Θαργηλιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Σκυροφοριώνα.

Στο διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:

· Βενδίδεια, προς τιμή της θρακικής θεότητας Βενδίδας (Αρτέμιδας), από τους εμπόρους μέτοικους από τη Θράκη, που κατοικούσαν στον Πειραιά.

· Το επίκεντρο των εκδηλώσεων ήταν στον Λόφο της Μουνιχίας (σημερινή Καστέλα) και αυτό που εντυπωσίαζε τους Αθηναίους ήταν η έφιππη λαμπαδηδρομία και η ολονύκτια διασκέδαση των συμμετεχόντων. Η γιορτή των Βενδιδείων αποτελεί το εναρκτήριο θέμα της «Πολιτείας» του Πλάτωνος.

· Καλλυντήρια και Πλυντήρια, γιορτές που σχετίζονταν με τον καθαρισμό του ναού της θεάς Αθηνάς.

· Σκιροφόρια, γυναικεία γιορτή προς τιμή της Δήμητρας και της Περσεφόνης.

· Διιπόλια ή Διπολίεια, εορτή αφιερωμένη στον Δία με θυσία βοδιού.

Στη νεώτερη Ελλάδα, ο Ιούνιος έχει πολλές λαϊκές ονομασίες:

· Θεριστής, λόγω του ότι είναι ο κατεξοχήν μήνας του θερισμού των δημητριακών.

· Αλυθτσατσής, Ρινιαστής, Ορνιαστής και Απαρνιαστής, ονομασίες που προέρχονται από την τεχνητή γονιμοποίηση των ήμερων σύκων, με καρπούς αγριοσυκιάς.

· Κερασάρης και Κερασινός, λόγω της ωρίμανσης των κερασιών.

· Τζιτζικάρης, λόγω της δυναμικής παρουσίας των τζιτζικιών.

Στις 21 Ιουνίου έχουμε το θερινό ηλιοστάσιο με τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου για το Βόρειο Ημισφαίριο, που πρακτικά σημαίνει την έναρξη του καλοκαιριού.

Μεγάλες θρησκευτικές γιορτές του μήνα:

· Πεντηκοστή (πενήντα ημέρες μετά το Πάσχα):

Η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους, που συνέβη την πεντηκοστή ημέρα από την Ανάσταση του Ιησού Χριστού.

· Αγίου Πνεύματος (επομένη της Πεντηκοστής), του τρίτου προσώπου της Αγίας Τριάδας (Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα).

· Αποστόλων Βαρθολομαίου και Βαρνάβα (11 Ιουνίου), τιμάται από τους αγρότες για να μην πέσει χαλάζι.

· Αγίου Ονουφρίου (12 Ιουνίου), πιστεύεται ότι «ρουφά» τα στάχυα, όποιου αγρότη δεν τον τιμήσει.

· Προφήτη Ελισσαίου (14 Ιουνίου), που προφυλάσσει από τη λύσσα.

· Αγίων Πάντων (την πρώτη Κυριακή μετά την Πεντηκοστή)

· Γενέθλιον του Ιωάννου του Προδρόμου (24 Ιουνίου)

με πυρολατρικά και μαντικά έθιμα την παραμονή της γιορτής.

· Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου)

· 12 Αποστόλων (30 Ιουνίου)

Έθιμα

«Κλειδώνουμε τον κλήδονα με τ' Αγιαννιού τη χάρη,

κι όποια 'χει καλό ριζικό να δώσει να τον πάρει»

Η 24η Ιουνίου είναι από τις μεγαλύτερες καλοκαιρινές γιορτές της ελληνικής παράδοσης, αφού η γιορτή του Αϊ Γιάννη του Κλήδονα (ή Ριγανά, ή Ριζικάρη) συνοδεύεται από το παραδοσιακό έθιμο με το πέρασμα πάνω από τις φωτιές.

Το προσωνύμιο «Κλήδονας» προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «κλήδων» που σημαίνει προγνωστικός ήχος και χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει τον συνδυασμό των τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής.

Ουσιαστικά ο «Kλήδονας» σχετίζεται με μια λαϊκή μαντική διαδικασία, η οποία λέγεται ότι αποκαλύπτει στις άγαμες κοπέλες την ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.

Σύμφωνα με το έθιμο, την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού, οι ανύπαντρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα από τα σπίτια του χωριού και μία από αυτές πηγαίνει στο πηγάδι να φέρει το «αμίλητο νερό» και στη διαδρομή μέχρι το σπίτι δεν πρέπει να μιλήσει σε κανέναν.

Στο σπίτι το νερό μπαίνει σε πήλινο δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα προσωπικό της αντικείμενο, τα λεγόμενα ριζικάρια και στη συνέχεια σκεπάζουν το δοχείο με κόκκινο ύφασμα και το δένουν ενώ παράλληλα προσεύχονται στον Αϊ Γιάννη και τοποθετούν το δοχείο σε ανοιχτό χώρο, όπου μένει όλη νύχτα. Την ίδια εκείνη νύχτα λέγεται ότι τα κορίτσια θα δουν στα όνειρά τους το μελλοντικό τους σύζυγο.

Παράλληλα, την παραμονή της γιορτής του Αϊ Γιάννη Ιωάννη, αναβιώνει και το γνωστό έθιμο με τις φωτιές:

Στη πλατεία του χωριού στήνεται μια μεγάλη φωτιά πάνω από την οποία πηδάνε όλοι οι κάτοικοι του χωριού.

Σύμφωνα με την παράδοση, η φωτιά, επιφέρει την κάθαρση και οι άνθρωποι απαλλάσσονται από το κακό

Ο Άι-Γιάννης λέγεται και Ριζικάρης, αφού η παράδοση λέει ότι φέρνει τύχη και γι' αυτό έπρεπε από την παραμονή οι κάτοικοι του χωριου να έχουν τακτοποιήσει όλες τις οικιακές δουλειές τους.

Επίσης ο Αϊ Γιάννης αποκαλείται και Ριγανάς, επειδή την ημέρα αυτή έβγαιναν και μάζευαν ρίγανη, η οποία έπρεπε να συλλεχθεί πρωί πρωί, πριν από την ανατολή του ηλίου, αφού πίστευαν, ότι έτσι είχε μαγική δύναμη.